Palmolie

 

Waarom wakker liggen van palmolie?

 

Palmolie is de meest gebruikte plantaardige olie, goed voor 38% van de globale consumptie in 2016-2017. De palmolie industrie stelt meer dan 5 miljoen mensen te werk in Zuidoost-Azië alleen al, waaronder naar schatting zo’n 60% kleine boeren.

De oliepalmen groeien het best in laag gelegen, warme en vochtige gebieden rond de Evenaar, precies daar waar zich tropische regenwouden bevinden, en in de savanne gebieden van Centraal-Afrika en Latijns-Amerika. Het aanleggen van de palmolieplantages heeft geleid tot ontbossing op grote schaal, vooral in Indonesië en Maleisië. Tezamen met de bossen verdween heel wat kostbare biodiversiteit in de regio. Symbool hiervoor staat het verdwijnen van het leefgebied van bedreigde diersoorten zoals de orang-oetan in Borneo en Sumatra. De omzetting van bossen en veengebied in palmolieplantages zorgde voor een enorme uitstoot van CO2 en draagt dus bij eveneens bij aan de klimaatopwarming; wereldwijd zou 15% van de CO2-uitstoot het gevolg zijn van ontbossing. De grootschalige productie heeft geleid tot een aantasting van de zoetwatervoorraden, bodemerosie en bodem- en luchtverontreiniging door het gebruik van o.a. herbiciden die in Europa reeds lang verboden zijn.

De uitbreiding ging bovendien vaak ten koste van de lokale gemeenschappen en inheemse bevolking. Mensen werden van hun land verjaagd of te werk gesteld in erbarmelijke condities. Bovenop al deze problemen, komt de stijgende vraag naar palmolie. Tegen 2050 zou de wereldwijde vraag naar palmolie verdubbelen. De vrees leeft dat wat zich heeft voorgedaan en zich voordoet in Zuidoost-Azië, herhaald zal worden in de nog ongerepte natuur in het Congobekken en in Latijns- Amerika.

Wat wil WWF bereiken?

WWF wil de ontbossing wereldwijd een halt toeroepen tegen ten laatste 2030. Een sleutelvoorwaarde om dit doel te bereiken is dat de stijgende vraag naar landbouwgewassen niet wordt ingevuld ten koste van bossen of andere natuurlijke ecosystemen zoals tropische bossen, maar ook savannes, veengebieden, natuurlijke graslanden, enzovoort.

Welke acties onderneemt WWF?

1. WWF ijvert voor duurzame palmolie
   
   Duurzame palmolie
   
   WWF vraagt de industrie om een reeks milieu-, sociale en management criteria te respecteren. Enkele voorbeelden zijn:
   

   - Geen ontbossing en geen landconversie van natuurlijke ecosystemen;
   - Geen palmolie op veengronden;
   - Mensenrechten worden gerespecteerd, met onder meer eerlijke en veilige werkomstandigheden, voedselzekerheid voor lokale gemeenschappen;
   - Lokale boeren hebben toegang tot de markten;
   - Transparante, jaarlijkse rapportering;
   - Voldoende controles gekoppeld aan sancties bij overtredingen.

   
   RSPO
   
   WWF lag mee aan de oorsprong van de opstart van de “Round Table for Sustainable Palm Oil” of nog RSPO. De bedoeling is om samen met NGO’s en de private sector te komen tot principes en criteria voor de productie van duurzame palmolie en zo een eerste stap te zetten in de verduurzaming van de sector. Dit is niet evident omdat alle beslissingen via consensus worden genomen. Vandaag is circa 19% van de geproduceerde palmolie RSPO gelabeld. Er is nog heel wat werk voor de boeg om het systeem te verbeteren door de criteria aan te scherpen, meer en betere controles te organiseren, de vooruitgang op het terrein te monitoren en het proces bij te sturen als lacunes en problemen worden vastgesteld. WWF wil van binnenuit kunnen wegen op de herziening van het certificatie en de discussie met de producenten hiervoor aangaan.
   
   
   
   Verder dan RSPO: RSPO Next, POIG
   

   Daarnaast zijn er heel wat nieuwe initiatieven die ambitieuzer zijn dan RSPO en ondersteund worden door WWF. Zo zijn er de RSPO Next en de Palm Oil Innovation Group (POIG). Extra vereisten die deze initiatieven onder meer stellen zijn:

   - het behoud van veengronden in bestaande plantages (bovenop het verbod om te planten op veen). Meestal worden de veengronden immers gedraineerd waardoor het veen begint te ontbinden en grote hoeveelheden broeikasgassen vrijkomen;
   - steun voor kleine boeren (markttoegang en ontwikkeling van competenties);
   - verbod op het gebruik van toxische, bio-accumulatieve en persistente pesticiden;
   - beheersplannen voor alle zeldzame en bedreigde diersoorten voor zowel de plantages als het gebied daarbuiten;
   - traceerbaarheidssysteem om illegale palmolie vruchten uit te sluiten.

2. WWF zet bedrijven aan om duurzame palmolie aan te kopen waar nodig voor hun productieproces. WWF moedigt bedrijven aan om een engagement op te nemen in het voorkomen van ontbossing, bijvoorbeeld door RSPO Next en POIG.
   
   
3. WWF informeert de consumenten onder meer op basis van onafhankelijke doorlichtingen van producenten en winkelketens en hun engagementen ten opzichte van duurzame palmolie. WWF zet ook geregeld acties op touw waarbij consumenten gevraagd wordt om rechtstreeks bij de producenten te ijveren voor duurzame palmolie:
   
   WWF Palm Oil Buyers Scorecard
   IBuyICare - Sustainable Palm Oil 
   
   In het algemeen raadt WWF de consument aan om te kiezen voor verse producten zoals fruit en groenten en het gebruik van industrieel geproduceerd voedsel te beperken.
   

4. WWF werkt op het terrein met de overheden en lokale gemeenschappen om bossen te beschermen. Dit kan bijvoorbeeld door bijkomende bossen te beschermen of door te assisteren bij een betere ruimtelijke planning of door initiatieven te ondersteunen die zorgen voor voldoende inkomen voor de lokale bevolking waardoor ze hun gronden niet moeten verkopen aan palmolieproducenten. Zo is WWF-België actief in Ecuador in het Cuenca-Mira gebied en ondersteunt zij de inheemse bevolking om producten uit hun bossen, zoals honing en vezels, beter te exploiteren – een project met steun van de Belgische ontwikkelingssamenwerking.

5. WWF beïnvloedt de beslissingsnemers in België en Europa om strengere regelgeving te ontwikkelen. Zo ijvert WWF voor nieuwe regelgeving voor ontbossingsvrije voedingsketens op Europees niveau. Het beleidsproces hiervoor gaat van start in 2018.

   Ook in 2018 pleitte WWF voor het verbod op het gebruik van voedingsmiddelen, zoals palmolie, als biobrandstoffen om zo een grotere aanslag op nog ongerepte ecosystemen te vermijden. In januari 2018 heeft het Europees Parlement alvast gestemd om het gebruik van palmolie als biobrandstof niet meer toe te laten vanaf 2021.